ด้วยไลฟ์สไตล์การใช้ชีวิตในปัจจุบันที่เต็มไปด้วยการแข่งขันและความเคร่งเครียดส่งผลให้ผู้คนจำนวนมากป่วยเป็นภาวะโรคซึมเศร้า ส่งผลกระทบทำให้คุณภาพชีวิตลดลงหรือในผู้ป่วยบางรายที่มีภาวะซึมเศร้าขั้นรุนแรงและอาจส่งผลให้มีความคิดเกี่ยวกับทำร้ายตัวเองจนอาจทำให้ถึงขั้นเสียชีวิตได้ ในปัจจุบันจึงได้มีการวิจัยและพัฒนาวิธีช่วยบำบัดโรคซึมเศร้าหลากหลายรูปแบบ ทั้งการรักษาโรคซึมเศร้าด้วยการใช้ยา การรักษาจิตบำบัดเชิงลึกและนอกไปจากนี้ยังได้มีการวิจัยและศึกษาเกี่ยวกับคุณประโยชน์ของ Probiotics (โพรไบโอติกส์) หรือจุลินทรีย์ตัวดีที่อาจมีส่วนช่วยในการรักษาภาวะซึมเศร้าให้ดีขึ้นได้อีกด้วย
Probiotics (โพรไบโอติกส์) คือ กลุ่มของแบคทีเรียหรือจุลินทรีย์ตัวดีที่อยู่ภายในร่างกายและจัดเป็นจุลินทรีย์ประจำถิ่น (normal flora) ที่เมื่อมีอยู่ในปริมาณที่เหมาะสมจะช่วยส่งเสริมระบบการทำงานของภายในร่างกายให้เป็นปกติและทำให้เราสามารถใช้ชีวิตประจำวันได้อย่างมีคุณภาพมากยิ่งขึ้น สามารถพบโพรไบโอติกส์ได้มากที่สุดบริเวณลำไส้ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของระบบทางเดินอาหารโดยโพรไบโอติกส์คอยทำหน้าที่เป็นตัวช่วยในการดูดซึมสารอาหารสำคัญ ช่วยลดโอกาสการเกิดโรคและภาวะความผิดปกติต่างๆ ที่อาจเกิดขึ้นกับร่างกาย เช่น โรคลำไส้แปรปรวน โรคมะเร็งลำไส้ใหญ่ อาการผิดปกติที่เกิดจากการย่อยแลคโตสในนมได้ไม่สมบูรณ์ (lactose maldifestion) และโพรโบไอติกส์ยังมีส่วนช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกันร่างกายให้แข็งแรง ฯลฯ
คำถามถัดมาคือโพรไบโอติกส์ที่เป็นจุลินทรีย์ตัวดีในร่างกายมีความเกี่ยวข้องอย่างไรกับภาวะซึมเศร้า? มีงานวิจัยและผู้เชี่ยวชาญจำนวนมากออกมาให้ข้อมูลเกี่ยวกับ “Gut-brain axis:GBA” หรือ ความเชื่อมโยงและการสื่อสารระหว่างกันของระบบทางเดินอาหาร ระบบประสาทเอนเทอริก (enteric nervous system: ENS) และสมอง ซึ่งส่งผลควบคุมการทำงานภายในร่างกายได้แก่ การย่อยและดูดซึมอาหาร การเผาผลาญ (metabolism) ความรู้สึกอยากอาหาร การอักเสบ (Inflammation) รวมไปจนถึงสภาวะความเครียดซึ่งเป็นสาเหตุสำคัญที่ทำให้เกิดภาวะซึมเศร้า
Probiotics มีส่วนช่วยเรื่องโรคซึมเศร้าได้อย่างไร
ผู้เชี่ยวชาญหลายคนเชื่อว่าระบบทางเดินอาหารและระบบประสาทส่วนกลางมีความเชื่อมโยงต่อกันอย่างมีนัยสำคัญ จุลินทรีย์จำนวนหลายล้านล้านตัวที่อาศัยอยู่ในระบบทางเดินอาหารและลำไส้รวมไปจนถึงโพรไบโอติกส์อาจมีบทบาทสำคัญเกี่ยวกับอารมณ์ ความรู้สึก ความอยากอาหารตลอดไปจนถึงพฤติกรรมการนอนหลับ ซึ่งเมื่อปัจจัยเหล่านี้ถูกรบกวนหรือเกิดความผิดปกติก็อาจส่งผลทำให้เกิดภาวะซึมเศร้าตามมาได้
ผลการวิจัยทดลองที่เผยแพร่ผ่าน JAMA Psychiatry ซึ่งเป็นการทดลองแบบสุ่มเพื่อเปรียบเทียบการรับประทานแคปซูลโพรไบโอติกส์ที่มีจำนวน 14 สายพันธุ์กับกลุ่มยาหลอก (Placebo) ในกลุ่มผู้ป่วยโรคซึมเศร้า (Major Depressive Disorder:MDD) จำนวน 50 คนอย่างต่อเนื่องเป็นเวลา 8 สัปดาห์ พบว่าในกลุ่มผู้ป่วยโรคซึมเศร้าจำนวน 24 คนที่รับประทานแคปซูลโพรไบโอติกส์ร่วมกับการรักษามีแนวโน้มที่ดีขึ้นตั้งแต่ช่วง 4 สัปดาห์แรกของการทดลองเมื่อเทียบกับกลุ่มที่รับประทานยาหลอก จึงอาจกล่าวได้ว่าโพรไบโอติกส์อาจมีส่วนช่วยในการลดระดับความรุนแรงของโรคในกลุ่มภาวะซึมเศร้าและช่วยรักษาสุขภาพจิตให้ดีขึ้นได้
มีผลการศึกษาขนาดเล็กในปี 2017 ที่ระบุถึงประโยชน์ของการใช้ผลิตภัณฑ์เสริมโพรโบโอติกส์เพื่อช่วยลดภาวะซึมเศร้าและวิตกกังวลในกลุ่มผู้ป่วยโรคลำไส้แปรปรวน โดยพบว่าผู้ป่วยที่ได้รับโพรไบโอติกส์ร่วมกับการรักษามีภาวะการอักเสบและติดเชื้อในร่างกายน้อยลง สอดคล้องกับระดับของสาร proinflammatory cytokines ที่ลดลง
โพรโบโอติกส์มีผลช่วยให้ผนังลำไส้แข็งแรงมากขึ้นจึงช่วยลดกระบวนการอักเสบภายในร่างกายที่เป็นอีกสาเหตุหนึ่งของภาวะซึมเศร้าให้ลดน้อยลง ส่งผลให้ปฏิกิริยาการตอบสนองด้านความคิดและการตอบสนองต่อความเครียดเป็นไปในทิศทางที่ดี ทำให้สุขภาพจิตโดยรวมดีขึ้น
จากการทบทวนวรรณกรรมงานวิจัยพบว่าการใช้ผลิตภัณฑ์เสริมโพรไบโอติกส์เป็นประจำทุกวันมีส่วนช่วยบรรเทาอาการซึมเศร้าและวิตกกังวลให้ดีขึ้นได้ โดยสามารถใช้โพรไบโอติกส์ร่วมกับการรักษาโรคซึมเศร้ารูปแบบอื่นๆ เพื่อช่วยเสริมประสิทธิภาพในการรักษา เช่น การรักษาด้วยการใช้ยาและการรักษาจิตบำบัด
การรับประทานอาหารที่อุดมไปด้วยโพรไบโอติกส์ เช่น โยเกิร์ต กิมจิ ถั่วหมัก เทมเป้หรือผลิตภัณฑ์เสริมโพรไบโอติกส์ มีส่วนช่วยในการเพิ่มสารทริปโตเฟน (tryptophan) ซึ่งเป็นกรดอะมิโนจำเป็นที่อยู่ในกระแสเลือดและเป็นสารตั้งต้นของการผลิตสารสื่อประสาทเซโรโทนิน (Serotonin) ซึ่งเป็นสารเคมีที่มีบทบาทสำคัญเกี่ยวกับการทำงานของสมองและระบบประสาท ส่งผลต่อความคิด อารมณ์และความรู้สึก ตลอดไปจนถึงพฤติกรรมต่างๆ
การเลือกใช้ผลิตภัณฑ์เสริม Probiotics ร่วมกับการรักษาโรคซึมเศร้าอย่างปลอดภัย
ควรเลือกซื้อผลิตภัณฑ์เสริมโพรไบโอติกส์สายพันธุ์หลักที่ช่วยบรรเทาภาวะซึมเศร้าและวิตกกังวล เช่น Lactobacillus rhamnosus, Bifidobacterium longum 1714, Lactobacillus acidophilus Rosell-52 & Bifidobacterium longum Rosell-175, Lactobacillus casei Shirota เป็นต้น
เลือกผลิตภัณฑ์เสริมโพรไบโอติกส์ที่มีปริมาณเชื้อจุลินทรีย์ ไม่ต่ำกว่า 1-10 พันล้าน CFU (Colony Forming Unit) ต่อหน่วยบริโภคเพื่อให้เชื้อโพรไบโอติกส์มีปริมาณมากเพียงพอที่จะไปถึงลำไส้ใหญ่
เลือกซื้อผลิตภัณฑ์โพรไบโอติกส์ที่มีคุณภาพ ผ่านการอนุมัติรับรองจาก อย. ประเทศไทยและผลิตโดยโรงงานที่ผ่านการรับรองมาตรฐาน
จะได้เห็นได้เลยว่าโพรไบโอติกส์หรือจุลินทรีย์ตัวดีนั้นมีส่วนช่วยในการบรรเทาอาการของโรคซึมเศร้าและวิตกกังวลให้ดีขึ้นได้ด้วยการปรับสมดุลระบบนิเวศภายในลำไส้ให้อยู่ในสภาพที่เหมาะสม ช่วยให้ผนังลำไส้แข็งแรงและลดกระบวนการอักเสบภายในร่างกายส่งผลดีต่อพฤติกรรมเชิงบวกทั้งในแง่ของอารมณ์ ความรู้สึกนึกคิด ความอยากอาหาร การนอนหลับและปฏิกิริยาการตอบสนอง ส่งผลให้สุขภาพจิตโดยรวมดีขึ้นได้ อย่างไรก็ตามสำหรับผู้ที่มีภาวะอาการโรคซึมเศร้าหรือวิตกกังวลควรปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์โพรไบโอติกส์ร่วมกับการรักษาภาวะซึมเศร้ารูปแบบอื่นๆ ได้อย่างเหมาะสมและปลอดภัยมากที่สุด
Comments